Bij ons is niemand de baas

Veel bedrijven zijn hiërarchisch van aard, met aparte afdelingshoofden voor R&D, marketing, sales en support. De hedendaagse werknemer presteert echter veel beter zonder hiërarchie. Een moderne organisatie is plat, flexibel en drijft op netwerken.

De afgelopen tien jaar hebben we een ongekende digitalisering meegemaakt. Iedereen heeft tegenwoordig 24/7 toegang tot alle mogelijke informatiebronnen, is altijd bereikbaar op zijn of haar mobiele telefoon en heeft een profiel op sociale media. En ik heb gemerkt dat deze digitale weelde grote veranderingen teweeg brengt in de wijze waarop mensen samenwerken. Jonge collega’s die opgegroeid zijn met mobiele apparaten en sociale media zijn mondiger, beter geïnformeerd en gewend om over allerlei zaken mee te discussiëren.

Negen-tot-vijf

Bij die ontwikkeling past naar mijn mening een ander soort organisatie dan we van oudsher gewend zijn. Bedrijven zijn normaliter hiërarchisch ingericht. De baas vertelt wat je wanneer moet doen en de invloed van de werknemer is, gechargeerd gezegd, beperkt tot het opvolgen van opdrachten. Het verantwoordelijkheidsgevoel van zo’n werknemer is daardoor laag. Hij werkt van negen uur ’s ochtends tot vijf uur ’s middags. Zodra hij naar huis gaat, is hij niet meer betrokken bij het bedrijf en zijn het werk en de baas buiten beeld.

Ik heb echter gemerkt dat een generatie die is opgegroeid met smartphones en onbeperkte toegang tot informatie met een hele andere basis tot optimale groei en bloei komt. Zij werken niet voor een baas, maar committeren zich aan idealen. De ideale organisatie bestaat voor hen uit losse samenwerkingsverbanden en platte egalitaire samenwerkingsstructuren. Mensen werken samen op basis van een gemeenschappelijke overtuiging en een sterk verwantschapsgevoel. Jongere werknemers bloeien op in zo’n omgeving. Creativiteit en innovatie gedijt daarin het beste. En ook het bedrijf zelf heeft hier voordeel bij. Bedrijven waar alle veranderingen en beslissingen van bovenaf moeten komen zijn immers te traag. Ze kunnen niet snel inspelen op marktkansen en gaan uiteindelijk ten onder.

Connected Organization

Als organisatie moet je je omvormen naar zo’n netwerkorganisatie om succesvol te kunnen zijn. Door de continu toenemende technische mogelijkheden is het essentieel dat je als bedrijf snel op nieuwe omstandigheden kan reageren. Innovaties zijn belangrijker dan ooit tevoren. We zijn daarom afgelopen jaar zelf begonnen met het transformeren van ons bedrijf in een ‘connected organization’.

Ondernemerschap eigen werknemers

We hebben geen afdelingshoofden en middenmanagement meer. In plaats daarvan werken al onze teams als losse eenheden. Medewerkers nemen deel aan 1 of meerdere teams, zijn dynamisch, flexibel en vooral stevig in contact en verbonden met zichzelf en met elkaar en de buitenwereld. Er wordt daarbij een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid gedragen. Doelstellingen worden in de groep besproken en ook door de groep zelf geformuleerd. Dit stimuleert het ondernemerschap van de eigen werknemers.

Zo’n overgang zorgt in het begin voor chaos en het gevoel grip kwijt te zijn. Van het personeel wordt bijvoorbeeld meer discipline gevraagd en een actieve ondernemende houding. Ze moeten van hun eigen netwerk gebruik maken en deals sluiten met externen in naam van de organisatie. En dat roept natuurlijk vragen op en brengt verantwoordelijkheid met zich mee. En ook voor ons, de directie, zijn er uitdagingen. We moeten onszelf er toe dwingen beslissingen aan de teams te laten. Het aannemen van nieuw personeel of het starten van nieuwe projecten zou bijvoorbeeld in mijn ogen door de teams zelf gedaan kunnen worden, maar in de praktijk wordt het directieteam hier toch vaak nog bij betrokken.

Voor mij is deze nieuwe inrichting geslaagd wanneer de teams echt volledig zelfsturend zijn. Het directieteam heeft dan alleen nog de taak om de koers in verhalen te blijven verkondigen, zowel intern als extern. En daarnaast veel tijd buiten de organisatie door te brengen. Heel goed weten wat er gebeurt in de markt en bepalen hoe we voorop blijven lopen.